Abstract

Problem Durumu : Azerbaycan’da ve KKTC Üniversitelerindeki öğrencilere yeterli düzeyde çevre bilinci verilip verilmediği konusunda karşılaştırma yapılarak, her iki ülke arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri ortaya çıkararak eksik kalan konuların geliştirilmesi ihtiyacı olduğu değerlendirilmektedir. Araştırmanın Amacı : Bu araştırmada Azerbaycan’daki Bakü Devlet Üniversitesi ile KKTC Üniversitelerinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin çevre bilinç düzeylerinin anket yardımı ile belirlenmesi ve öğrencilere çevre bilincinin, çevre eğitimi desteği ile artırılması amaçlanmıştır. Azerbaycan’da Üniversite öğrencilerinin çevre bilinci konusunda herhangi bir bilimsel araştırmanın yapılmamış olması, bu araştırmanın önemini artırmıştır. Bu araştırma ile Azerbaycan’daki Üniversite öğrencilerinin bilincinin belirlenmesinin yanı sıra çevresel kirlilik konusunda etkili bir çevre eğitiminin Üniversite öğrencilerine önemli katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Yapılan anket çalışması Azerbaycan’daki çevre kirliliğinin, öğrencilerin eğitim düzeyleri ile çevre bilinç düzeyleri arasındaki ilişkisi belirlenerek çevre eğitiminin çevresel sorunlar hakkında bilinç kazanma ve farkındalık yaratmadaki önemli rölünü ortaya koyarak katkı sağlayacağı düşünülmüştür.Bu araştırmada çevre eğitiminin Azerbaycan’da ve KKTC Yakın Doğu Üniversites öğrencilerine kazandırılabilmesi, bu yöndeki eğitime önem vererek, öğrencilere bu konuda gerekli bilgi, beceri ve duyarlılığın kazandırılması ile mümkündür. Bu çalışma, çevre eğitiminin Üniversite öğrencilerinin çevreye karşı olan farkındalıklarını nasıl etkilediğinin, bu doğrultuda nasıl bir çevre eğitimi verilmesi gerektiğinin açıklanabilmesi açısından somut bir örnek olacaktır. Ayrıca öğrenciler, çevre eğitimi ile doğayı algılama, tanıma ve koruma açısından yaşadığı alana yönelik bir çevre bilinci kazandırılması amaçlanmaktadır. Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışmada veri toplama aracı olarak ‘’çevre tutum anket’’i kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen veri toplama aracının geliştirilmesi yapılan bu araştırmanın temel yapısının oluşturulması ve belirlenen araştırma amaçlarına ulaşılabilmesi için konuyla ilgili literatür ( tez, makale, bildiri, kitap, vb. ) incelenmiş ve veri toplama aracının kav-ramsal yapısı ve ana çerçevesi oluşturulmuştur. Bu araştırmanın evrenini, 2010 – 2011 öğretim yılında Azerbaycan’da Bakü Devlet Üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler ile KKTC Yakın Doğu Üniversitesi oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin çevre eğitimine göre bilgi düzeyleri anketlerdekı sorulara göre ortaya konmuş ve yorumlanmıştır. Veri toplama aracının güvenirlik çalışması için güvenirlik katsayısı olan Gronbach Alpha değeri hesaplanmıştır. Ölçeğin Gronbach Alpha değerini düşürebilecek olan maddeler çıkarılarak ölçeğin son hali oluşturulmuştur. Ölçegin kapsam ve geçerliliğini belirlemek amacıyla uzman görüşleri alınmış, boyutlara ilişkin ifadeler oluşturulurken anlatımın açık ve anlaşılır bir dille yazılmasına özen gösterilmiş ve anlam kargaşasına yol açabilecek ifadelerin kaçınılmıştır. Yapı geçerliliğini ve güvenirliliğini belirleyebilmek için analiz sonuçlarına göre başlanğıçta 35 madde olarak hazırlanan ölçek analizler sonuçunda 30 maddeye düşürülmüştür. Bu ölçeğin Gronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0.915 olarak bulunmuştur. Bu değer literatürde ölçeğin güve-nirliliği açısından yeterli görülen bir değerdir. Veri toplama aracı olarak öğrencilerin anketler verdikleri yanıtlar nitel yöntemde analiz edilmiştir. Anketlerden elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS 16. 0 (Statistical Packet For Social Sciences) (Sosyal Bilimler İçin İstatistik Programı) programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmaya katılan Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarının bilinç ve farkındalık durumunun katılımcıların cinsiyetlerine göre farklılık gösterip göstermediğinin tespitinde ilişkisiz t testi, eğitimin durumuna göre farklılık gösterip göstermediğinin tespitinde ise ANOVA - dan sonra Duncan (%5) testi uygulanmıştır. Araştırmada öğrencilerin çevre eğitiminin yeterliliğine ilişkin davranışları incelemek üzere frekans ve yüzde dağılımlardan yararlanılmıştır. Bulgular ve Yorumlar : Sonuç itibariyle çevrede oluşan olumlu veya olumsuz koşullar organizmalardan kaynaklanan farklılıklar bir yana bırakılırsa etkilenmeler de ortak olacaktır. Yani olumlu koşullar bütün canlıları olumlu, olumsuz koşullar da olumsuz olarak etkileyecektir. İnsanlar açısından da cinsiyet farkı sonucu değiştirmeyecek, olumlu ve olumsuz sonuçlar her iki cinsiyeti de aynı yönde etkileyecektir. Yani, erkekleri olumlu etkileyen koşullar ve sonuçlar kadınları da olumlu etkileyecektir. Aynı şekilde olumsuz koşullarda her iki cinsiyeti olumsuz etkileyecektir. Ancak yaratılıştan kaynaklanan bazı farklılılar nedeniyle cinsiyetler arasında et-kilenme oranı, düzeyi farklı olabilir. Özellikle olumsuz koşullar ve onun doğal sonucu olan olumsuz sonuçlardan her iki cinsiyetteki çocuklar, her iki cinsten yaşlılar, hamile kadınlar, her cinsiyetten hastalar, özellikle kronik hastaların etkilenme düzeyleri ve oranları doğal olarak farklılıklar gösterecektir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırma Üniversite öğrencilerinin çevre kavramı ile ilgili hazırlanmış sorulardan oluşan anketde göstermiş oldukları başarı düzeylerinin, cinsiyet, sınıf ve bölüm düzeyleri ile ilişkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada öğrenciler çevre bilinçlerinin yüksekliğini birkez daha göstermiş ve ders kitapları dışında da çevreyle ilgli kitaplar okuduklarını belirtmişlerdir.Yapılan bu araştırmada Üniversite öğrencileri çevre bilincinin artması için gazete, dergi ve TV’lerde çevre ile ilgili programlara daha çok yer verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Öğrenciler çevre eğitimi konusunda gönüllü kuruluşlar yapılarak, düzenli eğitimler verilerek, duyarlı olan grupları eyleme geçirerek davranış değişiklerinin oluşturul-ması sağlanılmalıdır. Araştırmada anketdeki bilgi sorularına öğrencilerin verdikleri cevaplara göre, özel-likle ozon tapakası, asit yağmurları vb. sorularda çevre konusunda öğrencilerin bilgi sahibi oldukları söylenebilir. Araştırmaya katılan öğrenciler nükleer silah denemelerini haksız buluyorum sorusuna verdikleri cevaplara göre kararsız oldukları belirtilmiştir. Ülkemizde çevreye yeterince önem verilmediğini düşünen ve ülkemizin doğayı korumaya para ayıracak kadar zengin bir ülke olduğunu düşünen katılımcıların arasın-da anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çevre konusunda, çevre için düzenlenen faaliyetlerde gönüllü öğrenci katılımı sağlanmalı ve bu çalışmalarda öncelikle çevreye zararlı kimyasal maddeler, çöplerin sınıf-landırılması ve geri dönüşüme yer verilmelidir. Örgün eğitim programlarında çevre eğitimine yer verilmelidir. En azından öğretmenler ve yöneticiler hava, su, ekolojik denge ve çevre kirliliğini konusunda bilinçlendirilmeli ve tüm öğretim kademelerine uygun olarak çevre duyarlılığına ilişkin bilimsel etkin-likler sunulmalıdır. İyi örgütlenmiş ve görevinin hakkıyla yerine getiren bir Çevre Bakanlığı, toplumun sağlığını korumak, ucuz hammadde elde etmek, çevre düzenini sağlamak, ekolojik dengeyi korumak gibi önemli işlevler üstlenmekle, o ülkenin sağlık bakanlığı, sanayi bakanlığı ve yerel yönetimlerin çalışmalarına katkıda bulunacak ve toplumun sosyal refah seviyesini de artıracaktır. Sağlıklı nesiller elde etmek, sorunsuz toplumlar oluşturmak, ucuz ve sürekli üretim yapabilmek, atıkların tekrar kullanılabilecek hale getirmek, israfı önlemek, yaşanabilir bir dünya meydana getirmek insanlığa hizmet kadar, bütün canlılara da hayat hakkı tanımaktır.

Özet

Problem Durumu : Azerbaycan’da ve KKTC Üniversitelerindeki öğrencilere yeterli düzeyde çevre bilinci verilip verilmediği konusunda karşılaştırma yapılarak, her iki ülke arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri ortaya çıkararak eksik kalan konuların geliştirilmesi ihtiyacı olduğu değerlendirilmektedir. Araştırmanın Amacı : Bu araştırmada Azerbaycan’daki Bakü Devlet Üniversitesi ile KKTC Üniversitelerinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin çevre bilinç düzeylerinin anket yardımı ile belirlenmesi ve öğrencilere çevre bilincinin, çevre eğitimi desteği ile artırılması amaçlanmıştır. Azerbaycan’da Üniversite öğrencilerinin çevre bilinci konusunda herhangi bir bilimsel araştırmanın yapılmamış olması, bu araştırmanın önemini artırmıştır. Bu araştırma ile Azerbaycan’daki Üniversite öğrencilerinin bilincinin belirlenmesinin yanı sıra çevresel kirlilik konusunda etkili bir çevre eğitiminin Üniversite öğrencilerine önemli katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Yapılan anket çalışması Azerbaycan’daki çevre kirliliğinin, öğrencilerin eğitim düzeyleri ile çevre bilinç düzeyleri arasındaki ilişkisi belirlenerek çevre eğitiminin çevresel sorunlar hakkında bilinç kazanma ve farkındalık yaratmadaki önemli rölünü ortaya koyarak katkı sağlayacağı düşünülmüştür.Bu araştırmada çevre eğitiminin Azerbaycan’da ve KKTC Yakın Doğu Üniversites öğrencilerine kazandırılabilmesi, bu yöndeki eğitime önem vererek, öğrencilere bu konuda gerekli bilgi, beceri ve duyarlılığın kazandırılması ile mümkündür. Bu çalışma, çevre eğitiminin Üniversite öğrencilerinin çevreye karşı olan farkındalıklarını nasıl etkilediğinin, bu doğrultuda nasıl bir çevre eğitimi verilmesi gerektiğinin açıklanabilmesi açısından somut bir örnek olacaktır. Ayrıca öğrenciler, çevre eğitimi ile doğayı algılama, tanıma ve koruma açısından yaşadığı alana yönelik bir çevre bilinci kazandırılması amaçlanmaktadır. Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışmada veri toplama aracı olarak ‘’çevre tutum anket’’i kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen veri toplama aracının geliştirilmesi yapılan bu araştırmanın temel yapısının oluşturulması ve belirlenen araştırma amaçlarına ulaşılabilmesi için konuyla ilgili literatür ( tez, makale, bildiri, kitap, vb. ) incelenmiş ve veri toplama aracının kav-ramsal yapısı ve ana çerçevesi oluşturulmuştur. Bu araştırmanın evrenini, 2010 – 2011 öğretim yılında Azerbaycan’da Bakü Devlet Üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler ile KKTC Yakın Doğu Üniversitesi oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin çevre eğitimine göre bilgi düzeyleri anketlerdekı sorulara göre ortaya konmuş ve yorumlanmıştır. Veri toplama aracının güvenirlik çalışması için güvenirlik katsayısı olan Gronbach Alpha değeri hesaplanmıştır. Ölçeğin Gronbach Alpha değerini düşürebilecek olan maddeler çıkarılarak ölçeğin son hali oluşturulmuştur. Ölçegin kapsam ve geçerliliğini belirlemek amacıyla uzman görüşleri alınmış, boyutlara ilişkin ifadeler oluşturulurken anlatımın açık ve anlaşılır bir dille yazılmasına özen gösterilmiş ve anlam kargaşasına yol açabilecek ifadelerin kaçınılmıştır. Yapı geçerliliğini ve güvenirliliğini belirleyebilmek için analiz sonuçlarına göre başlanğıçta 35 madde olarak hazırlanan ölçek analizler sonuçunda 30 maddeye düşürülmüştür. Bu ölçeğin Gronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0.915 olarak bulunmuştur. Bu değer literatürde ölçeğin güve-nirliliği açısından yeterli görülen bir değerdir. Veri toplama aracı olarak öğrencilerin anketler verdikleri yanıtlar nitel yöntemde analiz edilmiştir. Anketlerden elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS 16. 0 (Statistical Packet For Social Sciences) (Sosyal Bilimler İçin İstatistik Programı) programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmaya katılan Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarının bilinç ve farkındalık durumunun katılımcıların cinsiyetlerine göre farklılık gösterip göstermediğinin tespitinde ilişkisiz t testi, eğitimin durumuna göre farklılık gösterip göstermediğinin tespitinde ise ANOVA - dan sonra Duncan (%5) testi uygulanmıştır. Araştırmada öğrencilerin çevre eğitiminin yeterliliğine ilişkin davranışları incelemek üzere frekans ve yüzde dağılımlardan yararlanılmıştır. Bulgular ve Yorumlar : Sonuç itibariyle çevrede oluşan olumlu veya olumsuz koşullar organizmalardan kaynaklanan farklılıklar bir yana bırakılırsa etkilenmeler de ortak olacaktır. Yani olumlu koşullar bütün canlıları olumlu, olumsuz koşullar da olumsuz olarak etkileyecektir. İnsanlar açısından da cinsiyet farkı sonucu değiştirmeyecek, olumlu ve olumsuz sonuçlar her iki cinsiyeti de aynı yönde etkileyecektir. Yani, erkekleri olumlu etkileyen koşullar ve sonuçlar kadınları da olumlu etkileyecektir. Aynı şekilde olumsuz koşullarda her iki cinsiyeti olumsuz etkileyecektir. Ancak yaratılıştan kaynaklanan bazı farklılılar nedeniyle cinsiyetler arasında et-kilenme oranı, düzeyi farklı olabilir. Özellikle olumsuz koşullar ve onun doğal sonucu olan olumsuz sonuçlardan her iki cinsiyetteki çocuklar, her iki cinsten yaşlılar, hamile kadınlar, her cinsiyetten hastalar, özellikle kronik hastaların etkilenme düzeyleri ve oranları doğal olarak farklılıklar gösterecektir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırma Üniversite öğrencilerinin çevre kavramı ile ilgili hazırlanmış sorulardan oluşan anketde göstermiş oldukları başarı düzeylerinin, cinsiyet, sınıf ve bölüm düzeyleri ile ilişkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada öğrenciler çevre bilinçlerinin yüksekliğini birkez daha göstermiş ve ders kitapları dışında da çevreyle ilgli kitaplar okuduklarını belirtmişlerdir.Yapılan bu araştırmada Üniversite öğrencileri çevre bilincinin artması için gazete, dergi ve TV’lerde çevre ile ilgili programlara daha çok yer verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Öğrenciler çevre eğitimi konusunda gönüllü kuruluşlar yapılarak, düzenli eğitimler verilerek, duyarlı olan grupları eyleme geçirerek davranış değişiklerinin oluşturul-ması sağlanılmalıdır. Araştırmada anketdeki bilgi sorularına öğrencilerin verdikleri cevaplara göre, özel-likle ozon tapakası, asit yağmurları vb. sorularda çevre konusunda öğrencilerin bilgi sahibi oldukları söylenebilir. Araştırmaya katılan öğrenciler nükleer silah denemelerini haksız buluyorum sorusuna verdikleri cevaplara göre kararsız oldukları belirtilmiştir. Ülkemizde çevreye yeterince önem verilmediğini düşünen ve ülkemizin doğayı korumaya para ayıracak kadar zengin bir ülke olduğunu düşünen katılımcıların arasın-da anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çevre konusunda, çevre için düzenlenen faaliyetlerde gönüllü öğrenci katılımı sağlanmalı ve bu çalışmalarda öncelikle çevreye zararlı kimyasal maddeler, çöplerin sınıf-landırılması ve geri dönüşüme yer verilmelidir. Örgün eğitim programlarında çevre eğitimine yer verilmelidir. En azından öğretmenler ve yöneticiler hava, su, ekolojik denge ve çevre kirliliğini konusunda bilinçlendirilmeli ve tüm öğretim kademelerine uygun olarak çevre duyarlılığına ilişkin bilimsel etkin-likler sunulmalıdır. İyi örgütlenmiş ve görevinin hakkıyla yerine getiren bir Çevre Bakanlığı, toplumun sağlığını korumak, ucuz hammadde elde etmek, çevre düzenini sağlamak, ekolojik dengeyi korumak gibi önemli işlevler üstlenmekle, o ülkenin sağlık bakanlığı, sanayi bakanlığı ve yerel yönetimlerin çalışmalarına katkıda bulunacak ve toplumun sosyal refah seviyesini de artıracaktır. Sağlıklı nesiller elde etmek, sorunsuz toplumlar oluşturmak, ucuz ve sürekli üretim yapabilmek, atıkların tekrar kullanılabilecek hale getirmek, israfı önlemek, yaşanabilir bir dünya meydana getirmek insanlığa hizmet kadar, bütün canlılara da hayat hakkı tanımaktır.